Na Kabakila Pierre Pasuanzambi-Drc
Ni saa nne asubuhi, chini ya jua kali la Kananga, katikati ya mkoa wa Kasaï-Central, mama mmoja mwenye umri wa miaka sitini anafanya kazi kwa bidii shambani. Hélène Tshibola, mama wa watoto sita, yuko katika shamba lake la karanga lenye ukubwa wa hekta mbili ambalo zamani lilikuwa halizai, lakini sasa limebadilika kabisa baada ya kupandwa miti ya acacia ili kupambana na mmomonyoko wa ardhi na kurejesha rutuba ya udongo.
Bi. Tshibola anasema: “Udongo hapa siyo wenye rutuba, lakini kupitia kupanda miti, nimeongeza uzalishaji wangu.”
Shamba lake liko karibu na mji wa Kananga, ambako taka za plastiki na viwandani ziliharibu sana udongo. Mnamo mwaka 2015, Bi. Tshibola alianza kupanda miti ya acacia mbinu aliyojifunza kutoka kwa marehemu mume wake aliyekuwa mtaalamu wa mazingira. Miaka kadhaa baadaye, ardhi iliyokuwa imekufa sasa imegeuka kuwa mfano wa uthubutu na ubunifu wa wanawake, huku mti mdogo wa acacia ukijitokeza kama shujaa asiye na makelele. Anaeleza: “Mume wangu alikuwa akisema acacia inaweza ‘kuponya’ ardhi yetu. Nilitumaini wazo lake lingeweza kutuokoa.”
Zamani, shamba la Bi. Tshibola lilikuwa kavu, lililoharibiwa na mmomonyoko wa udongo, na halikuzalisha chochote. Mvua zilikuwa zikiyaosha matabaka ya juu ya udongo, na kuacha ardhi isiyofaa kilimo kama ilivyo kwa mashamba mengine mengi karibu na Kananga.
Kwa bidii, alikuza miche ya miti kwenye vitalu, akaipanda kwa uangalifu na kuihifadhi dhidi ya wanyama. Alipanda takriban miti 400 ya acacia kwa kila hekta, akiiweka kwa umbali wa mita tano kila mti. Sasa miti hiyo imekua na kuwa kizuizi cha asili dhidi ya mmomonyoko na husaidia kuhifadhi unyevu wa udongo. Majani yake yanapoanguka na kuoza, huongeza rutuba ya udongo na kusaidia mimea kama karanga kustawi.
Leo, mafanikio yanaonekana wazi. Bi. Tshibola anasema: “Mavuno yangu ya karanga yameongezeka kwa ajabu!” Kwa mavuno bora, sasa anapata kipato cha takriban faranga za Kongo milioni 1.5 (karibu dola 526 za Kimarekani) kila mwaka. Mapato haya yameiwezesha familia yake kugharamia masomo ya watoto na kuboresha maisha ya nyumbani.
Mafanikio yake yamewaamsha wanawake wengine wakulima jirani. Anaeleza: “Nawafundisha wenzangu yote niliyofundishwa na mume wangu. Tunabadilishana mbegu na mbinu.”
Njia yake imezua harakati mpya katika jamii. Jirani yake, Carine Nzambi, mama wa watoto katika umri wa miaka arobaini, anaripoti kuwa kupanda acacia katika shamba lake la hekta moja kumeongeza kipato chake kutoka faranga 356,250 ($125 USD) hadi 855,000 ($300 USD). Anasema: “Bi. Tshibola hakutufundisha tu mbinu—aliturejeshea imani.”
Mtaalamu wa ekolojia kutoka Chuo Kikuu cha Ualimu cha Kananga, André Kanku, anathibitisha kuwa sayansi ipo nyuma ya mafanikio hayo. Anaeleza kuwa acacia ni mimea ya awali yenye mizizi mirefu inayoshikilia udongo, kuzuia mmomonyoko, kurekebisha hewa ya nitrojeni, na kuhifadhi kaboni. Pia huvutia wadudu wachavushaji na viumbe vidogo, hivyo kuongeza bayoanuwai na uimara wa mifumo ya ikolojia.
Kwa sasa, wanawake wengi mjini Kananga wanapanda acacia. Hili limeboresha ubora wa udongo na maisha yao, huku pia likijenga ukanda wa kijani (greenbelt) kuzunguka mji kuboresha hewa, kurekebisha hali ya hewa, na kulinda mazingira.
Shamba la Bi. Tshibola, ambalo zamani lilionekana halina maana, sasa limekuwa mfano wa uzalishaji na uendelevu. Ujumbe wake kwa wanawake wakulima ni wito wa matumaini na hatua:
“Amini katika nguvu zako na katika uwezo wa asili.”
wachavushaji na viumbe vidogo, hivyo kuongeza bayoanuwai na uimara wa mifumo ya ikolojia.
Kwa sasa, wanawake wengi mjini Kananga wanapanda acacia. Hili limeboresha ubora wa udongo na maisha yao, huku pia likijenga ukanda wa kijani (greenbelt) kuzunguka mji kuboresha hewa, kurekebisha hali ya hewa, na kulinda mazingira.
Shamba la Bi. Tshibola, ambalo zamani lilionekana halina maana, sasa limekuwa mfano wa uzalishaji na uendelevu. Ujumbe wake kwa wanawake wakulima ni wito wa matumaini na hatua:
“Amini katika nguvu zako—na katika uwezo wa asili.”
Chanzo: Farm Radio International
